Samsun’un Ekonomisinde Yeni Dönem Başlıyor
Samsun, uzun yıllar boyunca Karadeniz’in tarımsal üretim merkezi olarak anıldı. Fakat son on yılda yaşanan ekonomik dönüşüm, bu algıyı kökten değiştirdi. Sanayi yatırımları, lojistik altyapı projeleri ve turizme yönelik adımlar, şehrin üretim modelini çeşitlendirdi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2024 itibarıyla Samsun ekonomisinin %42’si hizmet sektöründen, %30’u sanayiden ve %28’i tarımdan gelmektedir. Bu oran, şehrin tarım ağırlıklı bir ekonomiden dengeli bir yapıya geçiş yaptığını göstermektedir. Samsun’un bu dönüşümünde hem kamu yatırımları hem de yerel girişimcilik ruhu önemli rol oynamaktadır.
Tarımın Gücü: Verimli Ovalardan Katma Değere
Samsun, Çarşamba ve Bafra ovalarıyla Türkiye’nin en verimli tarım alanlarından birine sahiptir. Uzun yıllar boyunca tütün, buğday, mısır, fındık ve sebze üretimi şehrin ekonomisinin omurgasını oluşturdu. Ancak değişen piyasa koşulları, tarımın sadece üretim değil, aynı zamanda işleme ve markalaşma alanında da dönüşmesini zorunlu kıldı.
Tarım ve Orman İl Müdürlüğü’nün 2024 raporuna göre, Samsun’da son beş yılda tarımsal üretim değeri %35 artarken, işlenmiş ürün ihracatı iki katına çıkmıştır. Özellikle fındık, bal ve süt ürünleri markalaşarak ulusal pazarlarda yer bulmuştur.
Bugün Samsun tarımı, teknoloji destekli üretim, dijital sulama sistemleri ve kooperatifleşme modelleriyle güç kazanmaktadır. Kadın kooperatiflerinin yöresel ürünleri ekonomiye kazandırması da bu dönüşümün sosyal boyutunu göstermektedir.
Sanayide Büyüme: Üretimden İhracata
Samsun’un tarım dışına çıkmasında en önemli adım, organize sanayi bölgelerinin gelişmesidir. Tekkeköy, Kavak ve Havza OSB’lerinde kurulan fabrikalar, gıda işleme, makine, kimya, mobilya ve medikal sektörlerinde binlerce kişiye istihdam sağlamaktadır.
Samsun Ticaret ve Sanayi Odası verilerine göre, şehirde sanayi üretimi son on yılda %50 artış göstermiştir. Ayrıca 2024 yılında Samsun’un ihracat hacmi 1,2 milyar doları aşarak Karadeniz Bölgesi’nde ikinci sıraya yerleşmiştir.
Sampa Otomotiv, Borsan Grup ve Samsun Makina Sanayi gibi markalar, bu büyümenin öncüleri arasındadır. Yerli üretimin güçlenmesi, kentin ekonomik profilini “tarım kenti” olmaktan çıkarıp “üreten ve ihraç eden şehir” konumuna taşımıştır.
Turizmin Yükselişi: Denizin, Tarihin ve Kültürün Gücü
Samsun’un ekonomik dönüşümünde turizmin payı giderek artıyor. 2023 yılında 1,3 milyonun üzerinde turist ağırlayan şehir, 2024’te bu sayıyı 1,7 milyona çıkarmayı başardı. Bu artışta hem iç turizmdeki canlılık hem de Karadeniz kıyı turizmine olan ilginin etkisi büyük.
Bandırma Vapuru, Amisos Tepesi, Tekkeköy Mağaraları ve Vezirköprü Şahinkaya Kanyonu gibi tarihi ve doğal alanlar, Samsun’un turizm markaları haline geldi. Ayrıca sağlık turizmi ve doğa turizmi de kente yeni gelir kaynakları kazandırıyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın bölgesel gelişim verilerine göre, Samsun turizm gelirleri 2024’te bir önceki yıla göre %38 artış göstermiştir. Bu durum, şehir ekonomisinin turizmle güçlendiğinin açık göstergesidir.
Lojistik ve Ulaşım: Dönüşümün Görünmeyen Gücü
Tarımdan turizme uzanan bu ekonomik değişimde lojistik altyapı kilit rol oynamaktadır. Samsun Limanı, Karadeniz’in en büyük limanı olarak hem ithalat hem ihracatta stratejik bir merkezdir. Ayrıca Samsun-Çorum-Ankara hızlı tren projesi ve Lojistik Köy yatırımları, kentin ticaret kapasitesini artırmaktadır.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı verilerine göre, Samsun Limanı’ndan 2024 yılında 12 milyon tonun üzerinde yük taşınmıştır. Bu rakam, bölge ekonomisine doğrudan katkı sağlamaktadır. Liman çevresindeki sanayi tesisleri ve depolama alanları da yeni istihdam kapıları açmaktadır.
Samsun’un ulaşım ağının güçlenmesi, hem sanayi ürünlerinin ihracatını kolaylaştırmakta hem de turizmin gelişmesine destek olmaktadır.
Samsun’un Ekonomik Yapısındaki Dönüşüm (2010–2024)
Sektör 2010 Payı (%) 2024 Payı (%) Değişim Oranı Öne Çıkan Alanlar
Tarım 48 28 -20% Fındık, süt, bal, sebze
Sanayi 22 30 +8% Makine, mobilya, kimya
Hizmet ve Turizm 30 42 +12% Sağlık, turizm, ticaret
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Samsun’da tarım hâlâ önemli bir gelir kaynağı mı?
Evet. Tarım hâlâ şehrin ekonomisinde önemli bir yer tutuyor ancak artık işlenmiş ve markalaşmış ürünlerle katma değer yaratılıyor.
2. Samsun turizmde hangi alanlarda öne çıkıyor?
Samsun deniz, doğa, tarih ve sağlık turizmi alanlarında büyüme göstermektedir. Özellikle Amisos Tepesi ve Bandırma Vapuru ziyaretçi çekmektedir.
3. Sanayi yatırımlarının artması tarımı olumsuz etkiledi mi?
Hayır. Aksine tarım ürünleri işlenerek sanayiye entegre edildi. Böylece çiftçiler ürünlerini daha yüksek kazançla değerlendirme imkânı buldu.
Sonuç ve Öneri
Samsun’un ekonomik dönüşümü, planlı yatırımların, girişimciliğin ve doğru vizyonun birleşimiyle gerçekleşti. Tarımdan turizme, sanayiden lojistiğe kadar her alanda yaşanan gelişme, şehrin dinamik yapısını güçlendirdi.
Önümüzdeki dönemde Samsun’un hedefi, sürdürülebilir kalkınma ve yeşil üretim modeliyle ekonomik çeşitliliğini korumaktır. Bu amaçla yerel üreticiye destek, dijitalleşme ve çevre dostu yatırımların artması önemlidir.
Tarımdan turizme uzanan bu dönüşüm, Samsun’u yalnızca Karadeniz’in değil, Türkiye’nin geleceğe yön veren ekonomik merkezlerinden biri haline getirmiştir.
