Kooperatiflerin Samsun Ekonomisindeki Yükselişi
Samsun, son yıllarda kooperatifleşme hareketiyle dikkat çeken Karadeniz şehirlerinden biri oldu. Özellikle kadınların, çiftçilerin ve küçük işletmelerin bir araya gelerek kurduğu üretim kooperatifleri, hem kırsal kalkınmayı destekliyor hem de yerel ekonomiye canlılık katıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre, Samsun’da aktif olarak faaliyet gösteren 200’ün üzerinde kooperatif bulunuyor. Bunların 60’tan fazlası kadın girişimcilerin öncülüğünde kurulmuş durumda. Bu tablo, kooperatiflerin yalnızca ekonomik değil, sosyal dönüşümün de bir aracı hâline geldiğini gösteriyor.
Kooperatif modeli, küçük üreticilerin pazara erişimini kolaylaştırıyor. Aynı zamanda bölgesel markalaşmanın ve sürdürülebilir üretimin önünü açıyor. Böylece Samsun, yerel üretimle küresel pazarlara açılma hedefinde önemli adımlar atıyor.
Tarım Kooperatifleriyle Güçlenen Kırsal Üretim
Samsun’un tarımsal potansiyeli, kooperatifçilik modeliyle daha verimli kullanılmaya başlandı. Bafra, Vezirköprü ve Çarşamba ovalarında faaliyet gösteren tarım kooperatifleri, üreticilere ortak alım, depolama ve satış avantajı sağlıyor.
Örneğin, Çarşamba Süt Üreticileri Kooperatifi, 2024 itibarıyla günlük 15 ton süt toplama kapasitesine ulaştı. Bu kooperatif, üreticilerin düşük maliyetle yem temin etmesini ve ürünlerini daha iyi fiyatla satmasını sağlıyor. Benzer şekilde, Bafra Fındık Üreticileri Birliği, fındığın işlenip paketlenerek markalaşmasına öncülük ediyor.
Tarım kooperatifleri yalnızca ekonomik değil, çevresel sürdürülebilirlik açısından da önemli. Toprak koruma, su tasarrufu ve organik üretim gibi uygulamalar, Samsun’un tarımsal mirasını geleceğe taşıyor.
Kadın Kooperatifleri: Ekonomiye Kadın Eli
Samsun’daki kadın kooperatifleri, yerel kalkınmanın en güçlü bileşenlerinden biri hâline geldi. Kadınların üretime katılımını teşvik eden bu yapılar, hem ekonomik bağımsızlık sağlıyor hem de sosyal dayanışmayı artırıyor.
Samsun Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi, kent merkezinde el işi, yöresel gıda ve tekstil ürünleri üreterek satış yapıyor. Kadınların el emeğiyle ortaya çıkan ürünler, şehirde kurulan yöresel ürün pazarlarında ve e-ticaret platformlarında tüketiciyle buluşuyor.
Ayrıca Atakum Kadın Girişimciler Kooperatifi, belediye desteğiyle “Kadın Emeği Pazarı” projesini yürütüyor. Bu sayede birçok kadın girişimci, kendi markasını oluşturma fırsatı buldu. Kadın kooperatifleri, aynı zamanda sosyal projelere de katkı sunarak toplumsal farkındalığı artırıyor.
Turizm ve El Sanatlarında Kooperatiflerin Rolü
Kooperatiflerin Samsun turizmine katkısı da giderek artıyor. Özellikle el sanatları, gastronomi ve doğa turizmi alanlarında faaliyet gösteren kooperatifler, bölgenin kültürel değerlerini ekonomik kazanca dönüştürüyor.
Tekkeköy El Sanatları Kooperatifi, yöresel seramik, dokuma ve ahşap ürünleriyle hem yerli hem yabancı turistlerin ilgisini çekiyor. Aynı şekilde, Kızılırmak Deltası Ekoturizm Kooperatifi, doğa yürüyüşleri, kuş gözlemi ve köy konaklaması gibi faaliyetlerle sürdürülebilir turizmi destekliyor.
Bu girişimler, hem yerel istihdamı artırıyor hem de Samsun’un tanıtımına katkı sağlıyor. Turizmde kooperatif modeli, küçük işletmelerin birlikte büyümesini ve gelir paylaşımını adil şekilde yapmasını mümkün kılıyor.
Tablo: Samsun’da Öne Çıkan Kooperatif Türleri ve Katkıları
Kooperatif Türü Örnek Kurum Ana Faaliyet Alanı Yerel Katkı Üye Sayısı (2024)
Tarım Kooperatifi Çarşamba Süt Üreticileri Süt toplama, satış Üretici geliri artışı 180
Kadın Kooperatifi Atakum Kadın Girişimciler El işi, gıda üretimi Kadın istihdamı 95
Turizm Kooperatifi Kızılırmak Deltası Ekoturizm Doğa turizmi Kırsal kalkınma 40
Balıkçılık Kooperatifi Yakakent Su Ürünleri Avcılık, satış Deniz ürünlerinde markalaşma 60
El Sanatları Kooperatifi Tekkeköy El Sanatları Seramik, dokuma Kültürel mirasın korunması 35
Gıda İşleme Kooperatifi Bafra Kadın Üreticiler Yerel gıda paketleme Bölgesel markalaşma 70
SSS – Samsun’da Kooperatifçilik Üzerine
1. Samsun’da kooperatif kurmak için neler gerekiyor?
En az 7 kişinin bir araya gelmesi, ortak bir ekonomik amaç belirlenmesi ve Tarım ve Orman Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı kayıt süreçlerinin tamamlanması gerekiyor. Ayrıca yerel belediyeler bu süreçte danışmanlık desteği sağlıyor.
2. Kadın kooperatifleri hangi alanlarda faaliyet gösteriyor?
Kadın kooperatifleri genellikle gıda üretimi, el sanatları, tekstil, doğal kozmetik ve turizm alanlarında etkin. Ayrıca sosyal sorumluluk projeleriyle toplumsal bilinç oluşturuyorlar.
3. Kooperatiflerin yerel ekonomiye katkısı nedir?
Kooperatifler, üreticilerin gelirini artırır, aracısız satış modeliyle adil kazanç sağlar ve bölgesel markalaşmayı destekler. Aynı zamanda istihdam yaratarak göçü azaltır ve toplumsal dayanışmayı güçlendirir.
Sonuç: Samsun’da Dayanışmayla Güçlenen Bir Ekonomi
Samsun’da kooperatifler, yerel kalkınmanın sessiz kahramanları olarak öne çıkıyor. Kadınların, çiftçilerin ve girişimcilerin iş birliğiyle büyüyen bu yapı, hem ekonomik hem de sosyal alanda güçlü bir dönüşüm yaratıyor.
Yerel yönetimlerin ve kamu kurumlarının desteğiyle kooperatiflerin sayısı her geçen yıl artıyor. Bu da Samsun’un “üreten, paylaşan ve sürdürülebilir” bir şehir olma hedefini destekliyor. Gelecek yıllarda, Samsun’un kooperatif deneyiminin Türkiye genelinde örnek bir model hâline gelmesi bekleniyor.
