Yerel Tohumların Önemi ve Samsun’un Rolü
Yerel tohumlar, bir bölgenin iklimine, toprağına ve kültürel yapısına uyum sağlamış genetik miraslardır. Bu tohumlar yalnızca geçmişin bir parçası değil, aynı zamanda gelecekteki tarımsal sürdürülebilirliğin de teminatıdır. Samsun, Karadeniz’in verimli ovalarına sahip bir tarım kenti olarak bu konuda özel bir konuma sahiptir.
Samsun Büyükşehir Belediyesi, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve çeşitli sivil toplum kuruluşları, yerel tohumların korunması için son yıllarda önemli adımlar atmıştır. “Samsun Yerel Tohum Projesi” kapsamında yürütülen çalışmalarla birlikte köylerde geleneksel tohumların kayıt altına alınması ve paylaşımı sağlanmaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın desteklediği bu girişimler, kentte yerel üretimi güçlendirmeyi hedefliyor.
Tohum Takası Etkinlikleri: Dayanışmanın Yeşeren Hali
Samsun’da düzenlenen tohum takası etkinlikleri, üreticiler arasında güçlü bir dayanışma ağı oluşturuyor. Bu etkinlikler, her yıl bahar aylarında Bafra, Çarşamba ve İlkadım gibi ilçelerde gerçekleştiriliyor. Katılımcılar, kendi bahçelerinde yıllardır ürettikleri yerel tohumları getirerek diğer üreticilerle takas ediyor.
Bu tohumlar arasında genellikle mısır, fasulye, domates, biber ve buğday gibi bölgeye özgü çeşitler bulunuyor. Tohum takası yalnızca ürün paylaşımı değil, aynı zamanda bilgi aktarımı anlamına da geliyor. Etkinliklerde tarım mühendisleri, ziraat teknikerleri ve yerel üreticiler bir araya gelerek ekim teknikleri, doğal gübreleme yöntemleri ve zararlılarla biyolojik mücadele gibi konularda deneyimlerini paylaşıyor.
Samsun Tohum Takas Şenliği, bu hareketin en bilinen örneklerinden biridir. 2024 yılında gerçekleştirilen etkinlikte 50’nin üzerinde üretici ve 300’den fazla vatandaş yer almış, 200’e yakın yerel tohum çeşidi paylaşılmıştır.
Yerel Tohum Koruma Ağları ve Amaçları
Tohum takası etkinliklerinin sürdürülebilir hale gelmesi için Samsun’da “Yerel Tohum Koruma Ağları” oluşturulmuştur. Bu ağlar, hem üreticiler hem de araştırmacılar arasında bir köprü görevi görür. Her üretici, elindeki tohumun kaynağını, yetiştirme koşullarını ve özelliklerini kayıt altına alır. Böylece hem tohumun geçmişi belgelenir hem de geleceğe güvenle aktarılması sağlanır.
Koruma ağlarının temel amaçları:
Yerel tohum çeşitliliğini korumak ve yaygınlaştırmak
Çiftçilerin dışa bağımlılığını azaltmak
Kimyasal gübre ve ilaç kullanımını en aza indirmek
İklim değişikliğine dayanıklı yerel türlerin üretimini desteklemek
Bu kapsamda Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi de bilimsel katkı sunmaktadır. Fakülte laboratuvarlarında yerel tohumların genetik özellikleri incelenmekte, uygun saklama koşulları belirlenmektedir. Böylece tohum bankalarında güvenli depolama imkânı oluşturulmaktadır.
Samsun’da Yetiştirilen Bazı Yerel Tohum Çeşitleri
Ürün Adı İlçe / Bölge Özellik Hasat Dönemi Koruma Durumu
Bafra Mısırı Bafra Ovası Yüksek verimli, tatlı Eylül Aktif üretim
Çarşamba Fasulyesi Çarşamba Lifli yapıda, dayanıklı Temmuz Kayıtlı
Alaçam Domatesi Alaçam Sulu ve aromatik Ağustos Koruma ağı içinde
Vezirköprü Biberi Vezirköprü İnce kabuklu, acısız Temmuz Üretici takasında mevcut
Terme Buğdayı Terme Ovası Kısa boylu, verimli Haziran Tohum bankasında saklanıyor
Havza Nohutu Havza Kuraklığa dayanıklı Eylül Deneme üretimi
SSS: Samsun’da Yerel Tohum Hakkında Merak Edilenler
1. Tohum takası etkinliklerine kimler katılabiliyor?
Etkinlikler, çiftçilerden ev bahçesi sahiplerine kadar tüm vatandaşlara açıktır. Katılımcıların yalnızca yerel veya doğal tohum getirmesi teşvik edilir.
2. Yerel tohumlar nasıl saklanmalı?
Tohumlar kuru, serin ve güneş almayan ortamlarda bez torbalarda muhafaza edilmelidir. Samsun Tarım İl Müdürlüğü, üreticilere bu konuda eğitim desteği sunmaktadır.
3. Samsun’da tohum koruma çalışmalarına nasıl katılabilirim?
Yerel belediyelerin tarımsal hizmet birimleri veya “Samsun Yerel Tohum Gönüllüleri” ağı üzerinden başvuru yapılabilir. Ayrıca yıl içinde düzenlenen eğitim seminerlerine katılım mümkündür.
Sonuç: Geleceğe Emanet Edilen Miras
Samsun’da tohum takası ve yerel tohum koruma ağları, yalnızca tarımsal bir girişim değil, aynı zamanda kültürel bir dayanışma hareketidir. Her tohum, geçmişin bilgeliğini geleceğe taşıyan bir miras olarak görülmektedir.
Yerel yönetimlerin desteği, üniversitelerin bilimsel katkısı ve halkın bilinçli katılımı sayesinde Samsun, Türkiye’nin yerel tohum hareketinde örnek şehirlerden biri haline gelmiştir. Bu çabaların artarak devam etmesi, hem gıda güvenliği hem de ekolojik denge için büyük önem taşımaktadır.
DAHA FAZLA SAMSUN HABERİ İÇİN TIKLAYINIZ
