TARİHSEL SÜREÇTE SAMSUN’DA KADININ YERİ
Samsun’un toplumsal yapısında kadınlar tarih boyunca üretimin ve dayanışmanın merkezinde yer almıştır. Kurtuluş Savaşı yıllarında cephane taşıyan, sağlık ve lojistik destek sağlayan kadınlar, Samsun’un direniş tarihine de damgasını vurmuştur. Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte kadınlar eğitim, tarım ve kamu alanlarında görünür hâle gelmiştir.
1980’li yıllardan sonra şehirleşme hız kazandıkça kadınlar tarımdan hizmet sektörüne yönelmiş, bu da istihdam biçimlerinde köklü değişimlere neden olmuştur. Günümüzde Samsun, kadın iş gücü oranı bakımından Karadeniz ortalamasının üzerindedir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2024 itibarıyla Samsun’da kadın istihdam oranı %34,7’dir; bu oran Türkiye genel ortalaması olan %31’in üzerindedir.
Kadınların eğitim düzeyindeki artış, istihdamın niteliğini de değiştirmiştir. Üniversite mezunu kadın sayısındaki yükseliş, özellikle hizmet ve kamu sektörlerinde kadınların ağırlığını artırmıştır.
KADIN İSTİHDAMI VE EKONOMİYE KATKI
Samsun’da kadın istihdamı en çok eğitim, sağlık, kamu yönetimi, perakende ve tekstil sektörlerinde yoğunlaşmıştır. Özellikle Atakum, İlkadım ve Canik ilçelerinde kadınların çalışma oranı giderek artmaktadır. Tarım sektöründe ise kadınlar hâlâ önemli bir rol oynamaktadır; Bafra ve Çarşamba ovalarında kadınlar mevsimlik işçi ya da üretici olarak ekonomiye katkı sağlar.
Samsun Organize Sanayi Bölgesi (OSB) verilerine göre üretim tesislerinde çalışanların yaklaşık %28’i kadındır. Bu oran, sanayi sektöründe Türkiye ortalamasının (%22) üzerindedir. Kadınlar çoğunlukla gıda işleme, medikal üretim, tekstil ve ambalaj sektörlerinde görev yapmaktadır.
Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Kadın Girişimciler Kurulu, kadınların iş gücüne katılımını artırmak için eğitim programları, girişimcilik seminerleri ve mikro kredi destekleri düzenlemektedir. Ayrıca KOSGEB Samsun İl Müdürlüğü, kadın girişimcilere özel hibe ve mentorluk projeleriyle destek sağlamaktadır.
Aşağıda Samsun’da kadın istihdamına ilişkin bazı temel göstergeler yer almaktadır:
| Göstergeler | Değer | Kaynak |
|---|---|---|
| Kadın İstihdam Oranı (2024) | %34,7 | TÜİK |
| Kadın Girişimci Sayısı | 3.200+ | Samsun TSO |
| Kadın Tarım Üretici Oranı | %41 | Tarım İl Müdürlüğü |
| Kadın Akademisyen Oranı | %46 | OMÜ Verileri |
| Kadınların İşsizlik Oranı | %10,2 | İŞKUR Samsun |
| KOSGEB Kadın Destek Projeleri | 65+ aktif | KOSGEB |
KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ VE YENİ EKONOMİ ALANLARI
Samsun’da kadın girişimciliği, son on yılda gözle görülür bir artış göstermiştir. Özellikle dijital pazarlama, butik üretim, el sanatları ve gıda işletmeciliği gibi alanlarda kadın girişimciler öne çıkmaktadır.
Kadın girişimciler genellikle küçük ölçekli işletmeler kurarak yerel ekonomiye katkı sunar. Atakum ve İlkadım bölgelerinde açılan kadın kooperatifleri, üretici kadınları bir araya getirerek markalaşma süreçlerinde destek sağlar. Samsun Kadın Kooperatifi, yöresel ürünleri (örneğin nokul, reçel, fındık ezmesi) e-ticaret platformlarında satarak kadınların gelir elde etmesine olanak tanır.
KADİM Projesi (Kadın İstihdamını Destekleme Modeli), Samsun Valiliği koordinasyonunda yürütülen bir girişimdir. Bu proje kapsamında kadınlara girişimcilik eğitimi, finansal okuryazarlık kursları ve pazarlama desteği sunulmaktadır.
Ayrıca Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) bünyesindeki Kadın Araştırmaları Uygulama Merkezi (OKAUM), akademik düzeyde kadın girişimciliği ve toplumsal cinsiyet eşitliği konularında çalışmalar yürütmektedir.
SOSYAL ROLLER VE TOPLUMSAL DÖNÜŞÜM
Samsun’daki kadınların toplumsal rollerinde de önemli bir dönüşüm yaşanmaktadır. Geleneksel aile yapısında kadınlar uzun yıllar ev içi rollerle sınırlıyken, günümüzde eğitim ve istihdam fırsatlarıyla birlikte sosyal yaşamın merkezinde yer almaya başlamışlardır.
Kadınlar, sivil toplum kuruluşları ve yerel yönetimlerin projelerinde aktif görev almaktadır. Samsun Kadın Meclisi ve Kadın Emeği Derneği, kadına yönelik farkındalık kampanyaları, sosyal yardım faaliyetleri ve eğitim seminerleri düzenleyerek toplumda eşitlik bilincini güçlendirmektedir.
Kültürel alanda da kadınların etkinliği artmaktadır. Samsun Devlet Opera ve Balesi, kadın sanatçılara sahne imkânı sunarken; şehirdeki özel tiyatrolar, kadın yönetmen ve oyuncularla kültürel üretimi zenginleştirmektedir.
Kadın sporcular da Samsun’un adını ulusal arenada duyurmaktadır. Samsunspor Kadın Futbol Takımı ve Atakum Belediyesi Kadın Voleybol Takımı, genç kızlara ilham kaynağı olmaktadır.
SIKÇA SORULAN SORULAR
1. Samsun’da kadın girişimcilere hangi kurumlar destek veriyor?
KOSGEB, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Kadın Girişimciler Kurulu ve Samsun Valiliği, kadın girişimcilere yönelik hibe, eğitim ve danışmanlık desteği sunmaktadır.
2. Kadın istihdamı en çok hangi sektörlerde yoğun?
Eğitim, sağlık, hizmet, tekstil ve gıda üretimi sektörleri kadın istihdamının en yoğun olduğu alanlardır.
3. Samsun’da kadın kooperatifleri hangi ürünleri üretiyor?
Kadın kooperatifleri genellikle yöresel gıda ürünleri (reçel, fındık ezmesi, mantı), el sanatları ve tekstil ürünleri üretmektedir.
