Samsun’un Sokaklarında Zaman Durur, Tarih Konuşur
Samsun’un sokaklarında yürürken, her adım sizi tarihin bir dönemine götürür. Bu şehir, hem Milli Mücadele’nin ilk adımına hem de Cumhuriyet’in ilk nefesine tanıklık etmiştir. Özellikle 20. yüzyılın başlarından bu yana ayakta kalmış sokakları, kentin ruhunu koruyan sessiz tanıklardır.
“Samsun’da zaman yolculuğu” ifadesi, bu sokaklarda dolaşırken gerçek bir anlam kazanır. Her yapı, her duvar, bir dönemin hikâyesini fısıldar. Gazi Caddesi’nden Saathane Meydanı’na, Kale Mahallesi’nden Mecidiye’ye uzanan bu tarihi dokuda yüz yıllık yaşamın izleri hâlâ hissedilir.
Gazi Caddesi: Cumhuriyet’in İlk Adımları
Samsun’un en bilinen sokaklarından biri olan Gazi Caddesi, şehir merkezinin kalbinde yer alır. Burası, Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a geldiği 1919 yılı sonrasında hızla gelişmeye başlayan Cumhuriyet döneminin simgesidir.
Eskiden “İstasyon Caddesi” olarak bilinen bu yol, Samsun Garı’ndan başlayarak Cumhuriyet Meydanı’na kadar uzanır. Cadde boyunca sıralanan eski devlet binaları, ticarethaneler ve taş yapılar, 1920’lerin modernleşme anlayışını yansıtır.
Bugün Gazi Caddesi’nde yürüyen biri, sadece bir alışveriş yolunda değil; aynı zamanda Cumhuriyet’in ilk adımlarının atıldığı tarihsel bir aks üzerinde yürür. Cadde boyunca restore edilmiş bazı binalar hâlâ dönemin mimari ruhunu korur.
Saathane Meydanı ve Kale Mahallesi: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e
Samsun’un en eski bölgelerinden biri olan Saathane Meydanı, Osmanlı döneminden bu yana şehrin ticaret ve sosyalleşme merkezidir. Meydandaki Saat Kulesi, 1887 yılında inşa edilmiştir ve şehrin simgelerindendir. Etrafındaki hanlar, camiler ve arastalar, geçmişin ticaret kültürünü yaşatır.
Meydanın hemen arkasında yer alan Kale Mahallesi, Samsun’un kuruluş noktasına ev sahipliği yapar. Dar sokakları, cumbalı evleri ve taş duvarlı yapılarıyla bu bölge, 19. yüzyıl Samsun’unu bugüne taşır. Restore edilen konaklar, butik kafelere ve sanat galerilerine dönüşerek hem tarihi korur hem de modern yaşamla bütünleşir.
Bu iki alan, Samsun’da zaman yolculuğu yapmak isteyenlerin mutlaka görmesi gereken yerler arasındadır.
Mecidiye ve Subaşı: Ticaretin Kalbi, Yaşamın Rengi
Samsun’un yüz yıllık sokak hikâyeleri arasında Mecidiye ve Subaşı mahallelerinin özel bir yeri vardır. Cumhuriyet’in ilk yıllarında ticaretin kalbi olan bu bölgede, demirci dükkânları, manifaturacılar, kuyumcular ve fırınlar bir arada bulunurdu.
Bugün hâlâ bazı eski esnaf ailelerinin dükkanları aynı sokaklarda faaliyet göstermektedir. Eski taş binaların altındaki kemerli dükkânlar, Samsun’un üretim ve ticaret kültürünün canlı bir arşividir.
Mecidiye’nin dar sokaklarında dolaşırken, duvarlardaki eskitilmiş tabelalar ve tarihi yapıların kokusu, şehrin belleğinde kaybolmuş bir dönemi yeniden canlandırır.
Yalı Mahallesi ve Eski Liman Çevresi: Denizin ve Göçün Tanıkları
Samsun’un kıyıya en yakın eski yerleşimlerinden biri olan Yalı Mahallesi, denizle iç içe bir yaşamın merkezidir. 20. yüzyılın başlarında liman çevresi, Karadeniz ticaretinin en önemli noktalarından biriydi.
Rum, Ermeni ve Türk tüccarların birlikte yaşadığı bu sokaklar, çok kültürlü bir yapıya sahipti. Eski depo binaları, gümrük yapıları ve iskele çevresindeki taş evler, Samsun’un uluslararası ticaret döneminin izlerini taşır.
Günümüzde bu bölgede yapılan düzenlemelerle birlikte, sahil hattı modern bir yürüyüş alanına dönüşmüş olsa da, 100 yıllık sokak hikayeleri hâlâ duvarlarda yankılanır.
Samsun’un 100 Yıllık Sokakları Tablosu
Bölge / Sokak Adı Dönem Öne Çıkan Özellik Bugünkü Durumu
Gazi Caddesi Cumhuriyet Dönemi Modernleşmenin simgesi Ticari merkez, tarihi binalar korunuyor
Saathane Meydanı Osmanlı Dönemi Saat Kulesi, hanlar Restorasyon sonrası turistik merkez
Kale Mahallesi 19. yüzyıl Eski konaklar, dar sokaklar Kültürel dönüşüm alanı
Mecidiye Mahallesi Erken Cumhuriyet Esnaf kültürü, ticaret Canlı alışveriş bölgesi
Yalı Mahallesi 20. yüzyıl başı Liman yapıları, göç hikâyeleri Yeniden düzenlenen sahil hattı
SSS: Samsun’un Yüz Yıllık Sokak Hikayeleri
1. Samsun’un en eski sokağı hangisidir?
Samsun’un en eski yerleşim alanı Kale Mahallesi’dir. Buradaki sokaklar, Osmanlı öncesi döneme kadar uzanır.
2. Bu sokaklarda gezmek için özel turlar düzenleniyor mu?
Evet, Samsun Büyükşehir Belediyesi ve çeşitli kültür dernekleri tarafından rehberli tarihi yürüyüş turları düzenlenmektedir.
3. Samsun’un tarihi sokaklarında hangi yapılar ziyaret edilebilir?
Saathane Meydanı’ndaki Saat Kulesi, Taşhan, Süleymaniye Camii, Amisos Tepesi ve Bandırma Vapuru Müzesi bu rotalarda görülebilecek önemli noktalardır.
Sonuç: Her Köşede Yaşayan Bir Geçmiş
Samsun’un 100 yıllık sokak hikâyeleri, sadece taş duvarlardan değil; bir milletin direnişinden, yeniden doğuşundan ve umutlarından oluşur. Bu sokaklarda yürümek, tarih kitaplarını satır satır okumaya benzer.
Samsun’da zaman yolculuğu, geçmişi bugünün kalbine taşır. Gazi Caddesi’nin taş kaldırımlarında, Kale Mahallesi’nin eski evlerinde, Saathane Meydanı’nın saatinde geçmişin yankısı duyulur.
Bu nedenle Samsun’u ziyaret eden herkesin, bu sokaklarda bir süre durup geçmişi dinlemesi gerekir. Çünkü bu şehir, her köşesinde bir hikâye anlatır.
