Semt pazarlarının şehir ekonomisi, kırsal kalkınma ve toplumsal denge açısından taşıdığı önem artarken; ulusal ve uluslararası market zincirlerinin yaygınlaşması, yerel pazarların varlığını tehlikeye sokuyor. Düzensizlik, altyapı eksiklikleri ve bazı pazarcıların olumsuz tutumları da şehirli müşterinin pazarlardan uzaklaşmasına yol açıyor.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Eğitim Fakültesi Coğrafya Eğitimi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Cevdet Yılmaz, yaptığı değerlendirmede, pazar yerlerinde yaşanan sorunların hem tüketiciyi hem üreticiyi olumsuz etkilediğini söyledi.
"Yerel ekonomi zayıflıyor"
Prof. Dr. Yılmaz, pazar alanlarında görülen düzensizlik ve bazı pazarcıların itici davranışlarının, alışverişin giderek marketlere kaymasına neden olduğunu vurguladı.
“Pazarların zayıflamasıyla para şehir dışına akıyor. Yerel ekonominin dengesi bozuluyor” diyen Yılmaz, hem tüketicilerin hem üreticilerin bu süreçten zarar gördüğünü ifade etti.
“Pazar yerleri modern standartlara kavuşmalı”
Yılmaz, mevcut pazar alanlarının rehabilite edilmesi gerektiğini belirterek şu önerileri sıraladı:
Merkezi konum, otopark ve yaya ulaşımına uygunluk
Yağmur, rüzgâr gibi olumsuz hava koşullarında da alışverişe imkan tanıyan kapalı veya yarı kapalı yapılar
Temizlik, güvenlik, ulaşım, engelli ve yaşlılara uygun zemin
Tuvalet, ibadet alanı, temiz su ve dinlenme noktaları gibi temel donatılar
Pazar yerlerinin yalnızca ticaret alanı değil aynı zamanda bir sosyal yaşam merkezi olması gerektiğini söyleyen Yılmaz, modern standartların önemine vurgu yaptı.
"Market zincirlerinin büyümesi rekabeti bozuyor"
Yılmaz, ulusal market zincirlerinin sözleşmeli tarım modeliyle üreticiden doğrudan alım yapmasının pazarların fonksiyonunu azalttığını belirtti.
“Bu yapı üreticinin gelirini düşürüyor, rekabeti zayıflatıyor. Şehirde kazanılan para artık şehirde kalmıyor” dedi.
Semt pazarlarının zayıflamasının hem üreticiyi hem düşük gelirli vatandaşları olumsuz etkileyeceğini ifade eden Yılmaz, pazarların stratejik önem taşıdığının altını çizdi.
“Semt pazarları stratejik öneme sahip”
Yılmaz, pazarların yerel ekonomiyi canlı tuttuğunu, çevredeki tarım alanlarında üretilen ürünlerin doğrudan tüketiciye ulaşmasını sağladığını söyledi.
“Üretici–pazar–müşteri döngüsünde para şehir içinde kalır. Bu yapı bozulursa şehir ekonomisi güç kaybeder” diyerek, Samsun’un bu alanda kendi potansiyelini koruması gerektiğini belirtti.
“Kötü planlama büyük bir eziyete dönüşüyor”
Pazar yerlerinin yanlış planlanmasının sosyal yaşamı da olumsuz etkilediğini belirten Prof. Dr. Yılmaz, özellikle dar sokaklarda kurulan pazarların büyük sorunlara yol açtığını söyledi:
İtfaiye ve ambulans girişinin engellenmesi
Evlerin önüne gerilen brandaların oluşturduğu rahatsızlık
Gürültü kirliliği
Düğün, cenaze gibi etkinliklerin aksaması
“Pazarların planlanmasında yalnızca ekonomik değil, sosyal etkiler de dikkate alınmalıdır” dedi.