TARİHSEL BİR TİCARET MERKEZİ: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SAMSUN
Samsun’un sanayi ve ticaret geçmişi, Antik Çağ’a kadar uzanır. Miletli denizcilerin kurduğu Amisos yerleşimi, Karadeniz ticaret yollarının en önemli liman kentlerinden biriydi. Bu dönemde şehir, tahıl, balık, şarap ve seramik gibi ürünlerin değişim noktası olarak biliniyordu.
Osmanlı döneminde Samsun’un ticari önemi daha da arttı. 19. yüzyılda tütün üretimi ve ihracatı, şehrin ekonomik karakterini şekillendirdi. Samsun Limanı üzerinden tütün, fındık ve mısır gibi tarım ürünleri Avrupa’ya gönderilmekteydi. Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte şehir, yeni sanayi hamlelerinin öncüsü oldu. 1926 yılında kurulan Samsun Sigara Fabrikası ve 1930’lardaki liman genişletme çalışmaları, kentin sanayi altyapısını güçlendirdi.
1950 sonrası dönemde karayolu ulaşımının gelişmesi ve devletin teşvik politikalarıyla Samsun, Karadeniz’in sanayi üssü hâline geldi. Günümüzde de bu miras, modern organize sanayi bölgeleriyle sürdürülmektedir.
SAMSUN LİMANI: KARADENİZ’E AÇILAN KAPISI
Samsun Limanı, hem tarihi hem de stratejik açıdan şehrin ekonomik gücünün temelidir. 1963 yılında modern yapısıyla yeniden düzenlenen liman, 2010’da özel sektöre devredilerek işletme kapasitesini büyük ölçüde artırmıştır. Samsunport adıyla faaliyet gösteren liman, yıllık 10 milyon ton yük elleçleme kapasitesine sahiptir (Kaynak: Samsunport İşletme Raporu, 2024).
Samsun Limanı, Türkiye’nin kuzeyinde Ro-Ro, konteyner ve genel kargo taşımacılığında en aktif merkezlerden biridir. Aynı zamanda Samsun-Kavkaz Tren-Feribot Hattı ile Rusya’ya doğrudan demiryolu bağlantısı sunan tek Türk limanıdır. Bu hat sayesinde Karadeniz üzerinden lojistik taşımalar kısa sürede Avrupa ve Asya pazarlarına ulaşabilmektedir.
Ayrıca liman çevresinde yer alan serbest ticaret bölgesi, ihracat yapan firmalara gümrüksüz depolama ve üretim avantajı sağlar. Bu durum Samsun’u yalnızca bölgesel değil, uluslararası bir ticaret noktası hâline getirmiştir.
ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ VE SANAYİNİN GELİŞİMİ
Samsun’un sanayi yapısı planlı gelişimin bir sonucudur. İlk Organize Sanayi Bölgesi (OSB) 1976’da kurulan Samsun Merkez OSB’dir. Bugün şehirde dört büyük OSB aktif durumdadır: Samsun Merkez OSB, Tekkeköy OSB, Bafra OSB ve Kavak OSB.
Bu bölgelerde gıda, makine, ilaç, kimya, metal işleme ve medikal üretim gibi çok çeşitli sektörler faaliyet göstermektedir. Özellikle Samsun Medikal Kümelenme Bölgesi, Türkiye’nin en büyük tıbbi cihaz üretim merkezlerinden biridir. Burada 100’e yakın firma üretim yapmaktadır (Kaynak: Samsun Ticaret ve Sanayi Odası).
Aşağıda Samsun’daki başlıca OSB’lerin kısa özeti yer almaktadır:
OSB Adı Kuruluş Yılı Uzmanlık Alanı Firma Sayısı İlçe
Samsun Merkez OSB 1976 Metal, gıda, ambalaj 110 Tekkeköy
Bafra OSB 2003 Gıda işleme, tarım teknolojileri 75 Bafra
Kavak OSB 2012 İnşaat malzemeleri, mobilya 50 Kavak
Tekkeköy OSB 2018 Medikal, kimya, plastik 90 Tekkeköy
Bu sanayi bölgeleri, şehrin istihdamına da önemli katkı sağlamaktadır. Yaklaşık 25 bin kişi OSB’lerde doğrudan istihdam edilmektedir.
LOJİSTİK AĞLAR VE ULAŞIM AVANTAJLARI
Samsun’un sanayi ve ticaretinin sürdürülebilirliği, güçlü lojistik altyapısına dayanmaktadır. Karayolu, denizyolu, havayolu ve demiryolu bağlantıları sayesinde şehir dört ulaşım türünü aynı anda barındıran nadir merkezlerden biridir.
Karayolu açısından Samsun, Karadeniz Sahil Yolu ile hem Ordu hem de Sinop yönünde bağlantı kurar. Ayrıca Samsun-Ankara Otoyolu, İç Anadolu’ya hızlı ulaşım sağlar.
Demiryolu hattı, Samsun’u Sivas ve oradan da Türkiye’nin iç bölgelerine bağlar. Bu hatın modernizasyonu 2023’te tamamlanmış ve yük taşımacılığı kapasitesi iki katına çıkarılmıştır.
Havayolu ulaşımı ise Çarşamba Havalimanı sayesinde kesintisizdir. İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük merkezlere günlük uçuşlar yapılır.
Denizyolu tarafında Samsun Limanı, Rusya, Gürcistan ve Romanya gibi Karadeniz ülkelerine düzenli seferlerle dış ticareti destekler.
Tüm bu bağlantılar, Samsun’u “Karadeniz’in lojistik üssü” konumuna getirmiştir. Şehir, Karadeniz’deki ticaret akışının Türkiye iç pazarına geçişinde stratejik bir köprü işlevi görmektedir.
SIKÇA SORULAN SORULAR
1. Samsun’un en önemli sanayi sektörleri hangileridir?
Medikal cihaz üretimi, gıda işleme, metal sanayi ve kimya sektörü Samsun sanayisinin lokomotif alanlarıdır. Özellikle medikal üretim, Samsun’un Türkiye genelinde öne çıkmasını sağlamıştır.
2. Samsun Limanı hangi ülkelere doğrudan bağlantı sağlar?
Samsun Limanı, Rusya, Gürcistan, Romanya ve Ukrayna limanlarına doğrudan Ro-Ro ve konteyner taşımacılığı hizmeti sunar.
3. Samsun OSB’lerinde yatırım yapmak isteyen firmalar hangi avantajlara sahiptir?
Yatırımcılar düşük arsa fiyatları, vergi teşvikleri ve ulaşım kolaylıkları sayesinde maliyet açısından önemli avantaj elde ederler. Ayrıca limana yakınlık, ihracat sürecini hızlandırır.