NÜFUSUN TARİHSEL GELİŞİMİ VE GENEL YAPI
Samsun’un nüfus gelişimi, tarih boyunca ekonomik ve sosyal dinamiklerle şekillenmiştir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında 100 bin civarında olan şehir nüfusu, sanayileşme ve liman ticaretinin etkisiyle hızlı bir artış göstermiştir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2024 itibarıyla Samsun’un nüfusu 1 milyon 377 bin 546 kişidir. Bu oran, Karadeniz Bölgesi’nin toplam nüfusunun yaklaşık %12’sine denk gelir.
Şehrin nüfusu son on yılda ortalama %0,8 oranında artmıştır. Artış hızı Türkiye ortalamasının biraz altında olsa da Samsun, bölgesel ölçekte istikrarlı büyümesini sürdürmektedir. Bu artışın en önemli nedenleri arasında iç göç, üniversite öğrencilerinin yoğunluğu ve sağlık turizmi gibi faktörler yer alır.
Cinsiyet dağılımına bakıldığında nüfusun %49,2’sini erkekler, %50,8’ini kadınlar oluşturmaktadır. Bu oran, Samsun’un dengeli bir demografik yapıya sahip olduğunu gösterir.
GÖÇ HAREKETLERİ: SAMSUN’A VE SAMSUN’DAN GÖÇ
Samsun, Karadeniz Bölgesi’nin ekonomik merkezi olmasının yanında, iç göç açısından da dikkat çeken bir şehirdir. Özellikle kırsal alanlardan kent merkezine yönelen göçler, şehirleşme oranını yükseltmiştir. TÜİK 2023 verilerine göre Samsun’a gelen kişi sayısı 45 bin 600 iken, şehirden ayrılanların sayısı 39 bin 200’dür. Bu da net göçte +6.400 kişilik bir artış anlamına gelir.
Samsun’a en çok göç veren iller arasında Ordu, Tokat, Sinop ve Amasya yer alır. Göç alan iller ise çoğunlukla İstanbul, Ankara ve Bursa’dır. Bu hareketlilik, Samsun’un eğitim, sağlık ve sanayi alanındaki cazibesini göstermektedir. Özellikle Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nde öğrenim gören öğrenciler, her yıl şehre binlerce kişilik geçici bir nüfus katkısı sağlar.
Kırsaldan merkeze göç, ilçeler arasındaki demografik dengesizlikleri de beraberinde getirmiştir. Atakum ve İlkadım ilçeleri yoğun nüfus artışı yaşarken, Vezirköprü, Havza ve Ayvacık gibi ilçelerde nüfus azalmaktadır.
DEMOGRAFİK YAPI: YAŞ, EĞİTİM VE İSTİHDAM PROFİLİ
Samsun’un yaş yapısı, Türkiye ortalamasına yakın bir dengededir. 2024 verilerine göre nüfusun %23’ü 0-14 yaş grubunda, %62’si 15-64 yaş aralığında, %15’i ise 65 yaş ve üzerindedir. Bu oran, Samsun’un “yaşlanan şehir” kategorisine girmeye başladığını göstermektedir. Özellikle kırsal bölgelerde genç nüfusun azalması, yaşlı nüfusun oranını artırmıştır.
Eğitim düzeyi açısından Samsun, Karadeniz ortalamasının üzerindedir. Nüfusun %27’si lise mezunu, %19’u ise yükseköğretim mezunudur. Özellikle Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nin katkısıyla genç nüfusun eğitim seviyesi hızla yükselmiştir.
İstihdam yapısına bakıldığında ise hizmet sektörü %45 ile ilk sırada yer alırken, sanayi sektörü %30, tarım sektörü %25 oranındadır. Samsun Organize Sanayi Bölgesi ve lojistik sektöründeki gelişmeler, şehrin istihdam alanlarını çeşitlendirmiştir.
Aşağıda Samsun’un demografik göstergelerine ilişkin kısa bir tablo yer almaktadır:
Gösterge Değer Kaynak
Toplam Nüfus (2024) 1.377.546 TÜİK
Nüfus Artış Hızı %0,8 TÜİK
15–64 Yaş Oranı %62 TÜİK
Üniversite Mezunu Oranı %19 MEB İl Raporu
Net Göç +6.400 TÜİK
İşsizlik Oranı %9,5 İŞKUR
NÜFUS DAĞILIMI VE İLÇESEL YOĞUNLUKLAR
Samsun’un nüfusu, coğrafi olarak sahil ilçelerinde yoğunlaşmıştır. Özellikle İlkadım, Atakum ve Canik ilçeleri, toplam nüfusun yarısından fazlasını barındırır. Atakum ilçesi son yıllarda en hızlı büyüyen bölge olmuştur. Bunun nedeni hem üniversiteye yakın konumu hem de sahil yaşamının sunduğu sosyal olanaklardır.
İç kesimlerdeki ilçelerde ise tarıma dayalı ekonomi ve genç nüfusun büyük şehirlere göç etmesi sonucu nüfus azalması gözlenir. Vezirköprü ve Lâdik gibi ilçelerde nüfus artış hızı negatif seyretmektedir.
Bu dengesizlik, şehir planlamasında yeni politikalar gerektirir. Özellikle kırsalda üretim destekleri ve yerel istihdam projeleri, nüfusun dengeli dağılması açısından önem taşımaktadır.
SIKÇA SORULAN SORULAR
1. Samsun’un en kalabalık ilçesi hangisidir?
En kalabalık ilçe 350 bini aşan nüfusuyla İlkadım’dır. Onu Atakum ve Bafra ilçeleri izlemektedir.
2. Samsun göç alıyor mu, yoksa veriyor mu?
Samsun son yıllarda net göç almaktadır. Özellikle eğitim, sağlık ve sanayi alanlarındaki yatırımlar, şehir dışından göçü artırmıştır.
3. Samsun’un yaşlı nüfusu neden artıyor?
Kırsaldan şehir merkezine göç eden gençlerin oranı yüksek olduğu için, köylerde yaşlı nüfus oranı artmaktadır. Ayrıca şehir genelinde yaşam süresinin uzaması da bu artışı desteklemektedir.