SAMSUN’DA YAŞLANAN NÜFUSUN GENEL GÖRÜNÜMÜ
Türkiye genelinde olduğu gibi Samsun’da da yaşlı nüfus oranı her geçen yıl artıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2024 itibarıyla Samsun’un toplam nüfusunun yaklaşık %15’i 65 yaş ve üzerindeki bireylerden oluşuyor. Bu oran, Türkiye ortalamasının üzerinde seyrediyor ve Samsun’u “yaşlı nüfusun yoğun olduğu iller” arasında gösteriyor.
Şehrin bu demografik yapısında en önemli etkenler, genç nüfusun göç etmesi, doğurganlık oranının azalması ve yaşam süresinin uzamasıdır. Özellikle kırsal bölgelerde gençlerin büyük şehirlere gitmesiyle birlikte yaşlı bireyler yalnızlaşmakta, sosyal destek ağları zayıflamaktadır.
Samsun’un merkez ilçeleri olan İlkadım, Atakum ve Canik’te yaşlılara yönelik sosyal hizmetlerin geliştiği görülürken, Bafra, Vezirköprü ve Lâdik gibi kırsal ilçelerde yaşlıların sağlık ve ulaşım hizmetlerine erişiminde çeşitli zorluklar yaşanmaktadır.
YAŞLANMANIN TOPLUMSAL VE EKONOMİK ETKİLERİ
Yaşlı nüfusun artması, Samsun’un sosyal yapısında önemli değişimlere yol açmaktadır. Geleneksel geniş aile yapısının yerini çekirdek aile düzeni alırken, yaşlı bireylerin aile içindeki rollerinde de dönüşüm yaşanmıştır. Artık birçok yaşlı, ailesinden ayrı ya da yalnız yaşamaktadır.
Bu durum, yalnızlaşma ve psikolojik yıpranma sorunlarını beraberinde getirmektedir. Samsun Büyükşehir Belediyesi’nin 2023 Yaşlı Refah Raporu’na göre, 65 yaş üstü bireylerin %38’i kendisini “yalnız” hissettiğini belirtmiştir. Özellikle eşini kaybetmiş kadınlarda bu oran daha da yüksektir.
Ekonomik açıdan bakıldığında, yaşlı nüfusun çoğunluğu emekli maaşıyla geçinmekte ve bu gelir çoğu zaman temel ihtiyaçları karşılamakta yetersiz kalmaktadır. Artan yaşam maliyetleri ve sağlık harcamaları, yaşlı bireylerin ekonomik kırılganlığını artırmaktadır.
Yaşlanmanın bir diğer sonucu ise bakım hizmetlerine olan talebin artmasıdır. Samsun’da kamuya ait huzurevleri ve özel yaşlı bakım merkezleri bulunmakla birlikte, kapasite artan ihtiyaç karşısında yetersiz kalmaktadır.
SAĞLIK VE BAKIM HİZMETLERİNDEKİ ZORLUKLAR
Samsun, Karadeniz Bölgesi’nin sağlık altyapısı açısından en gelişmiş şehirlerinden biridir. Ancak yaşlı nüfusun yoğunluğu, sağlık hizmetlerinde farklı bir yük oluşturmaktadır. Kronik hastalıkların artışı, yaşlı bireylerin düzenli bakım ve ilaç desteğine olan ihtiyacını büyütmektedir.
Samsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Geriatri Polikliniği aracılığıyla yaşlı bireylere özel hizmetler sunmaktadır. Bununla birlikte, ilçelerde yaşayan birçok yaşlı kişi bu hizmetlere ulaşmakta zorluk çekmektedir. Özellikle kırsal bölgelerdeki ulaşım sıkıntısı, sağlık kontrollerinin aksamasına yol açmaktadır.
Evde sağlık hizmetleri, son yıllarda yaşlı bireylerin hayat kalitesini artırmada önemli bir rol oynamıştır. Aile Hekimliği Uygulaması ve Evde Sağlık Birimleri, kronik hastalığı bulunan yaşlılara yerinde hizmet sunmaktadır. Ancak bu hizmetlerin kırsal mahallelere düzenli şekilde ulaşması hâlâ sınırlıdır.
Ayrıca fiziksel sağlık kadar psikososyal destek de büyük önem taşımaktadır. Yaşlı bireylerde depresyon, hafıza kaybı ve sosyal izolasyon oranı artmaktadır. Samsun Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi’nin 2024 araştırmasına göre, 65 yaş üzeri bireylerin %27’sinde depresif belirtiler gözlemlenmiştir. Bu durum, yaşlı dostu sosyal politikaların gerekliliğini açıkça ortaya koymaktadır.
SOSYAL POLİTİKALAR VE TOPLUMSAL ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Samsun’da yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşları, yaşlı nüfusa yönelik sosyal destek projeleri yürütmektedir. Samsun Büyükşehir Belediyesi’nin “Aktif Yaşlanma Merkezi” projesi, yaşlı bireylerin sosyal hayata katılımını teşvik eden önemli bir girişimdir. Burada hobi atölyeleri, spor etkinlikleri ve sağlık taramaları yapılmaktadır.
Ayrıca Atakum Belediyesi “Yaş Almışlar Kulübü” kapsamında, yaşlı bireylere yönelik kültürel geziler, tiyatro etkinlikleri ve kuşaklar arası buluşmalar düzenlenmektedir. Bu tür etkinlikler, yaşlıların yalnızlık hissini azaltırken toplumsal dayanışmayı güçlendirmektedir.
Bununla birlikte, kırsal bölgelerdeki yaşlılar için benzer projelerin yaygınlaştırılması gerekmektedir. Mobil sağlık taramaları, evde bakım hizmetlerinin artırılması ve yaşlılara yönelik dijital okuryazarlık eğitimleri, Samsun’un gelecekteki sosyal politikalarında öncelikli alanlar olmalıdır.
Aşağıdaki tablo, Samsun’daki yaşlı nüfusun sosyal sorunlarını özetlemektedir:
| Sorun Alanı | Tanım | Etkilenen Oran (%) | Çözüm Önerisi |
|---|---|---|---|
| Yalnızlık ve Sosyal İzolasyon | Aile bağlarının zayıflaması sonucu sosyal kopukluk | 38 | Mahalle temelli sosyal etkinlikler |
| Ekonomik Zorluk | Emekli maaşının yetersizliği, artan giderler | 42 | Sosyal yardım ve belediye destek programları |
| Sağlık Erişimi | Uzak ilçelerde hizmete ulaşamama | 30 | Mobil sağlık taramaları, evde bakım |
| Psikolojik Destek Eksikliği | Depresyon ve hafıza sorunları | 27 | Psikososyal danışmanlık hizmetleri |
| Dijital Yalnızlık | Teknolojiye erişim ve kullanım eksikliği | 35 | Dijital eğitim ve topluluk merkezleri |
SIKÇA SORULAN SORULAR
1. Samsun’da yaşlılara yönelik özel bakım merkezleri var mı?
Evet. Şehirde kamuya ait huzurevlerinin yanı sıra özel yaşlı bakım merkezleri de bulunmaktadır. Ancak kırsal bölgelerde kapasite sınırlıdır.
2. Yaşlı bireyler için ücretsiz sağlık hizmetleri sağlanıyor mu?
Aile Hekimliği sistemi kapsamında yaşlılar ücretsiz muayene olabilir. Ayrıca “Evde Sağlık Hizmeti” uygulaması kronik hastalığı olan yaşlılara yerinde hizmet sunar.
3. Samsun’da yaşlılara yönelik sosyal etkinlikler düzenleniyor mu?
Evet. Büyükşehir ve ilçe belediyeleri tarafından tiyatro, spor, kurs ve geziler gibi etkinliklerle yaşlı bireylerin sosyal hayata katılımı desteklenmektedir