Sıfır Atık Yaşamın Samsun’daki Yükselişi
Samsun, son yıllarda çevre bilincinin hızla geliştiği şehirlerden biri haline geldi. Sıfır atık yaşam anlayışı, bireylerin günlük alışkanlıklarını değiştirmeye ve çevre üzerindeki etkilerini azaltmaya yönlendiriyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü verilerine göre Samsun’da 2024 itibarıyla 19 ilçede sıfır atık projesine geçiş sağlandı.
Ancak sıfır atık, yalnızca geri dönüşüm kutularıyla sınırlı değil. Asıl amaç, “atığı en başta üretmemek”. Bu noktada haftalık alışveriş alışkanlıklarını gözden geçirmek büyük önem taşıyor. Samsun halk pazarları, yerel üretici stantları ve dolum istasyonları bu dönüşümde önemli rol üstleniyor.
Alışveriş Öncesi Planlama: Sıfır Atığın İlk Adımı
Sıfır atık yaşamda alışverişe çıkmadan önce plan yapmak, hem tasarrufu hem de çevreyi destekler. Öncelikle evde mevcut ürünlerin kontrol edilmesi gerekir. Dolapta zaten bulunan yiyecekleri tekrar almak, hem israfa hem atık artışına neden olur.
Uzmanlara göre (TEMA Vakfı verileri), Türkiye’de gıda atığının %30’u plansız alışverişten kaynaklanıyor. Bu durumun önüne geçmek için haftalık alışveriş kontrol listesi oluşturmak etkili bir yöntemdir. Samsun’da özellikle sebze-meyve pazarlarının haftalık kurulma düzeni, bu planlamayı kolaylaştırır.
Kontrol Listesi Hazırlarken Dikkat Edilecek Noktalar:
Alınacak ürünleri kategorilere ayırın (gıda, temizlik, kişisel bakım vb.)
Ambalajsız veya yeniden doldurulabilir ürünleri tercih edin
Bez torba, file, cam kavanoz gibi yeniden kullanılabilir taşıma araçlarını hazırlayın
Gereksiz “kampanya alışverişlerinden” kaçının
Bu planlama sayesinde hem ev ekonomisi desteklenir hem de gereksiz plastik ve ambalaj atığı oluşmaz.
Samsun’da Sıfır Atık Alışverişi Yapılabilecek Noktalar
Samsun, sıfır atık dostu alışveriş noktaları açısından her geçen yıl zenginleşiyor. Özellikle merkez ilçelerdeki üretici pazarları ve dolum noktaları, çevreye duyarlı vatandaşların tercih ettiği alanlar arasında.
Kategori Alışveriş Noktası Konum Sıfır Atık Özelliği Not
Gıda İlkadım Üretici Pazarı Kadıköy Mahallesi Ambalajsız taze ürünler Bez torba önerilir
Temizlik Ürünleri Refill Market Atakum Sahil Yeniden doldurulabilir şişeler Kendi kabınızı götürün
Kuru Gıda Bafra Ekolojik Pazar Cumhuriyet Meydanı Yerel üretici standları Tohumluk buğday satışı da var
Süt Ürünleri Çiftlikten Sofraya Kooperatifi Canik Cam şişe ve kavanoz sistemi Geri iade indirimi
Kişisel Bakım Doğal Sabun Atölyesi 19 Mayıs İlçesi Bitkisel içerikli sabun ve krem Plastik ambalaj kullanılmıyor
Bu tür noktalar, Samsun Büyükşehir Belediyesi’nin desteklediği “Yeşil Noktalar” projesi kapsamında sıfır atık etiketine sahip işletmelerdir.
Haftalık Alışveriş Kontrol Listesi: Pratik ve Uygulanabilir
Aşağıdaki liste, sıfır atık yaşamı benimseyen Samsunlular için örnek bir haftalık alışveriş rehberi niteliğindedir. Her hane ihtiyacına göre bu listeyi özelleştirebilir.
Gıda Ürünleri:
Yerel pazarlardan alınmış taze sebze ve meyve
Dökme kuru gıdalar (pirinç, mercimek, nohut)
Cam şişede süt, kavanozda yoğurt
Unlu mamuller için kendi kabınızı götürün
Bitkisel yağları litrelik cam şişelerde tercih edin
Temizlik ve Bakım:
Doldurulabilir sabun ve deterjan
Bambu diş fırçası, sabun şampuan barları
Mikrofiber bez yerine pamuklu bez
Karbonat, sirke gibi doğal temizlik malzemeleri
Diğer Ürünler:
Piller yerine şarjlı pil kullanımı
Cam su şişesi ve termos
Bez alışveriş çantası, file torbalar
Tek kullanımlık ürünlerden kaçının (pipet, peçete vb.)
Bu liste haftalık tekrarlandığında, atık miktarının ciddi oranda azaldığı gözlemlenir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı verilerine göre, sıfır atık uygulayan haneler yıllık ortalama %25 daha az çöp üretiyor.
SSS: Sıfır Atık Alışverişi Hakkında Merak Edilenler
1. Sıfır atık alışverişi pahalı mı?
Hayır, aksine uzun vadede tasarruf sağlar. Tek kullanımlık ambalajlar yerine yeniden kullanılabilir ürünler tercih edildiğinde maliyet düşer. Ayrıca gereksiz alışveriş alışkanlıkları azalır.
2. Samsun’da sıfır atık ürünleri nereden bulabilirim?
Atakum, İlkadım ve Bafra’daki üretici pazarları, organik marketler ve dolum noktaları sıfır atık ürünleri bulmak için uygundur. Ayrıca bazı yerel kooperatifler cam kavanozlu satış sistemine geçmiştir.
3. Plastik ambalajlardan tamamen kurtulmak mümkün mü?
Tamamen sıfır plastik zordur, ancak büyük oranda azaltılabilir. Bez torba, cam kavanoz, metal kutu ve bambu ürünler bu konuda yardımcı olur. Önemli olan sürdürülebilir alternatifleri tercih etmektir.
Sonuç: Samsun’da Sıfır Atık Yaşam Mümkün
Samsun’da sıfır atık yaşam, yalnızca çevreci bir tercih değil, gelecek kuşaklara yaşanabilir bir şehir bırakmanın yolu. Haftalık alışveriş kontrol listesi oluşturmak, küçük ama etkili bir başlangıçtır. Her alışverişte bir plastik torbadan, bir gereksiz ambalajdan kurtulmak bile fark yaratır.
Samsun’un doğası, yaylaları ve Karadeniz kıyıları bu bilinçli adımlarla korunabilir. Tüketim alışkanlıklarını değiştiren her birey, çevre için sessiz ama güçlü bir fark yaratır. Unutmayın, sürdürülebilir yaşam lüks değil; bilinçli bir seçimdir.