Sağlık bilinci, bireylerin yaşam kalitesini belirleyen en temel unsurlardan biridir. Son yıllarda Samsun’da halkın sağlık bilinci üzerine yapılan saha çalışmaları, hem farkındalığın hem de davranışsal değişimlerin hızla arttığını göstermektedir.
Pandemi dönemiyle birlikte vatandaşlar, sağlıklı beslenme, hijyen ve egzersiz konularında daha bilinçli hale gelmiştir. 2025 yılı itibarıyla Samsun’da yerel yönetimlerin, üniversitelerin ve sağlık kurumlarının yürüttüğü projeler, halkın yaşam alışkanlıklarını önemli ölçüde dönüştürmüştür.
Bu yazıda, Samsun halkının sağlık bilinci düzeyini eğitim, beslenme ve fiziksel aktivite kültürü ekseninde inceleyecek; mevcut durumu ve geliştirilmesi gereken noktaları analiz edeceğiz.
SAĞLIK EĞİTİMİ VE FARKINDALIK PROGRAMLARI
Samsun İl Sağlık Müdürlüğü, 2024-2025 döneminde “Sağlık Okuryazarlığı ve Bilinçli Yaşam Projesi”ni hayata geçirmiştir. Proje kapsamında 12 ilçede 15 binden fazla kişiye ulaşılmış, sağlıklı yaşam konularında bilgilendirme seminerleri düzenlenmiştir.
Eğitimlerin büyük kısmı, aile sağlığı merkezleri, halk eğitim merkezleri ve belediyelere bağlı kültür salonlarında yürütülmüştür. Özellikle kadınlara ve gençlere yönelik oturumlarda “dengeli beslenme, stres yönetimi, sigara ve alkol farkındalığı” temaları öne çıkmıştır.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Sağlık Bilimleri Fakültesi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, katılımcıların %68’i son bir yıl içinde sağlıkla ilgili bir bilgilendirme faaliyetine katıldığını belirtmiştir. Bu oran, 2019 öncesine göre yaklaşık %25’lik bir artış anlamına gelmektedir.
Eğitim faaliyetleri, yalnızca bilgi kazandırmakla kalmamış; davranışsal farkındalıkta da belirgin bir dönüşüm yaratmıştır. Uzmanlara göre, Samsun’da halkın sağlık bilinci, artık yalnızca hastalık sonrası değil, önleyici sağlık yaklaşımı ekseninde gelişmektedir.
BESLENME ALIŞKANLIKLARINDA DEĞİŞEN TRENDLER
Beslenme alışkanlıkları, halk sağlığı bilincinin en somut göstergelerinden biridir. 2025 itibarıyla Samsun’da halkın sağlık bilinci artışı, beslenme tercihlerine de yansımıştır.
Samsun İl Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerine göre, son iki yılda organik ve yerel üretim pazarlarına ilgi %40 oranında artmıştır. Özellikle Atakum ve İlkadım ilçelerinde haftalık “doğal ürün pazarları” yoğun ziyaretçi çekmektedir.
Yapılan saha araştırmalarında, şehir merkezinde yaşayan bireylerin %55’i düzenli kahvaltı yaptığını, %47’si ise “fast-food” tüketimini azalttığını belirtmiştir. Bu oranlar, ülke ortalamasının üzerinde seyretmektedir.
Ayrıca, okullarda yürütülen “Sağlıklı Beslen, Güçlü Yaşa” programı, ilkokul ve ortaokul öğrencilerinde meyve-sebze tüketimini artırmayı hedeflemektedir. Program, Milli Eğitim Bakanlığı Samsun İl Müdürlüğü iş birliğiyle yürütülmektedir.
Uzman diyetisyen Elif Gökçe Kılıç, Samsun’da özellikle kadınların beslenme farkındalığında belirgin bir artış gözlemlediklerini belirtiyor:
“Kadınlar hem aile içi beslenme düzenini hem de kendi sağlık alışkanlıklarını iyileştirmede daha aktif rol alıyor. Bu, toplumun genel sağlık düzeyine doğrudan yansıyor.”
Bu değişim, Samsun’da halkın sağlık bilinci açısından sürdürülebilir bir dönüşümün işareti olarak değerlendirilmektedir.
HAREKET VE SPOR KÜLTÜRÜNDE ARTIŞ
Sağlıklı yaşamın temel direklerinden biri fiziksel harekettir. Samsun, coğrafi yapısı ve sahil şeridi sayesinde spor ve yürüyüş kültürünü teşvik eden iller arasında yer alıyor.
Samsun Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü verilerine göre, 2025 itibarıyla şehir genelinde aktif spor yapan birey sayısı 180 bini aşmıştır. Bu, 2020 yılına kıyasla %35’lik bir artış anlamına gelmektedir.
Atakum sahilinde kurulan yürüyüş ve bisiklet yolları, özellikle sabah ve akşam saatlerinde yoğun şekilde kullanılmaktadır. Belediyenin ücretsiz “Halkla Spor Etkinlikleri” programı ise 7’den 70’e vatandaşların katılımını teşvik etmektedir.
Tablo: Samsun’da Fiziksel Aktivite Göstergeleri (2025)
Faaliyet Türü Katılımcı Sayısı Artış Oranı (2020-2025) Organizatör Kurum
Yürüyüş Etkinlikleri 75.000 kişi %40 Samsun Büyükşehir Belediyesi
Spor Kursları (Yüzme, Pilates, Yoga) 35.000 kişi %50 Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü
Halk Sağlığı Egzersiz Programları 12.000 kişi %33 İl Sağlık Müdürlüğü
Okul Sporları 45.000 öğrenci %22 Milli Eğitim İl Müdürlüğü
Kadınlar İçin Spor Günleri 8.000 kişi %60 Kadın Yaşam Merkezleri
Kırsal Bölgelerde Spor Projeleri 5.000 kişi %28 İlçe Belediyeleri
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi araştırmacılarına göre, düzenli fiziksel aktivite yapanların ruh sağlığı düzeyi de yükseliyor. Bu bulgu, sağlık bilincinin yalnızca fiziksel değil, psikolojik yönünün de güçlendiğini gösteriyor.
KIRSAL VE KENTSEL FARKLILIKLAR
Samsun’da halkın sağlık bilinci, kent ve kırsal alanlar arasında farklılık göstermektedir. Şehir merkezlerinde sağlık okuryazarlığı ve bilinçli beslenme oranı daha yüksekken, kırsal bölgelerde geleneksel alışkanlıklar hâlâ baskın.
Buna rağmen, İl Sağlık Müdürlüğü Mobil Sağlık Eğitim Aracı projesi sayesinde kırsal mahallelerde sağlık taramaları ve bilgilendirme seminerleri düzenlenmektedir.
Örneğin 2024 yılında 19 Mayıs, Kavak ve Ladik ilçelerinde toplam 3.200 kişiye ulaşılmış, özellikle yaşlı bireylere yönelik “hareketsiz yaşam riski” eğitimi verilmiştir.
Uzmanlar, bu tür saha faaliyetlerinin “şehir-merkez farkını azaltmada” kilit rol oynadığını vurgulamaktadır.
SIK SORULAN SORULAR (SSS)
S1: Samsun’da halk sağlığı eğitimleri kimler tarafından düzenleniyor?
Samsun İl Sağlık Müdürlüğü, belediyeler, OMÜ ve çeşitli sivil toplum kuruluşları tarafından halk sağlığı eğitimleri düzenlenmektedir.
S2: Sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanmak için nereye başvurabilirim?
Aile Sağlığı Merkezleri’nde görevli diyetisyenlerden ücretsiz danışmanlık alınabilir. Ayrıca belediyelerin Kadın Yaşam Merkezleri’nde de beslenme atölyeleri düzenlenmektedir.
S3: Spor yapmak için ücretsiz imkanlar mevcut mu?
Evet. Samsun Büyükşehir Belediyesi ve Gençlik Spor İl Müdürlüğü tarafından düzenli olarak ücretsiz açık hava spor etkinlikleri gerçekleştirilmektedir.
SONUÇ / ÖNERİ
Sonuç olarak, Samsun’da halkın sağlık bilinci son yıllarda gözle görülür biçimde artmıştır. Eğitim faaliyetleri, sağlıklı beslenme bilinci ve hareket kültürünün yaygınlaşması, şehirde sürdürülebilir bir sağlık dönüşümünün temelini oluşturmuştur.
Ancak bu bilincin kalıcı hale gelmesi için, eğitimlerin kırsal alanlarda da sürekli hale getirilmesi ve özellikle genç nesillerde farkındalık çalışmalarının artırılması gerekmektedir.
Sağlık bilinci, sadece bireysel bir sorumluluk değil, toplumsal bir kazanımdır. Samsun, hem kamu kurumları hem vatandaşlarıyla bu bilincin örnek şehirlerinden biri olma yolunda hızla ilerlemektedir.