Samsun’un Üçlü Gücü: Fındık, Bal ve Balık
Samsun, Türkiye’nin kuzeyinde tarım, arıcılık ve balıkçılığı bir araya getiren ender illerden biridir. Coğrafi konumu, iklimi ve zengin doğal kaynakları sayesinde kent, hem iç pazarda hem de ihracatta güçlü bir ekonomik potansiyele sahiptir.
Samsun İl Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerine göre, ilde her yıl ortalama 120 bin ton fındık, 1.500 ton bal ve 25 bin ton balık üretimi gerçekleşmektedir. Bu rakamlar, Samsun’un yalnızca bölgesel değil, ulusal düzeyde de stratejik bir üretim merkezi olduğunu göstermektedir.
Sürdürülebilir üretim yöntemleriyle desteklenen bu üç sektör, kırsal kalkınmadan şehir ekonomisine kadar geniş bir etki yaratıyor. Özellikle kıyı ilçeleri ve yüksek kesimlerdeki köyler, üretim zincirinin en aktif halkalarını oluşturuyor.
Fındıkta Kalite ve İhracat Odaklı Büyüme
Samsun, Türkiye’nin en önemli fındık üretim merkezlerinden biridir. Özellikle Çarşamba, Terme ve Alaçam ilçelerinde bulunan verimli topraklar, yüksek kaliteli fındığın yetişmesine olanak tanır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Samsun ülke genelinde fındık üretiminde ilk üç sırada yer alıyor. 2024 sezonunda 120 bin tonun üzerinde fındık hasadı gerçekleşmiş, bunun yaklaşık %15’i ihracata yönlendirilmiştir.
Fındık üretiminde markalaşma çalışmaları da hız kazanmıştır. Çarşamba Fındık Üreticileri Birliği ve Bafra Tarım Kooperatifi, yerel markalar oluşturarak ürünleri Avrupa ve Asya pazarlarına taşımaktadır. Aynı zamanda organik fındık üretimi, Samsun’un çevre dostu tarım vizyonunun önemli bir parçasıdır.
Bal Üretiminde Doğadan Sofraya Sağlıklı Bir Zincir
Samsun, arıcılık açısından da oldukça zengin bir potansiyele sahiptir. Özellikle Vezirköprü, Havza, Asarcık ve Ayvacık ilçeleri, çiçek çeşitliliği bakımından arıcılık için ideal koşulları sunar.
Samsun Arı Yetiştiricileri Birliği’nin 2024 verilerine göre, il genelinde 90 binden fazla kovan bulunmakta ve yıllık bal üretimi 1.500 tona yaklaşmaktadır. Bu üretimin büyük bölümü çiçek balı ve kestane balı gibi yüksek aromalı ürünlerden oluşur.
Son yıllarda “Samsun Balı” adıyla coğrafi işaret çalışmaları yürütülmektedir. Böylece ürünlerin tanınırlığı artarken, üreticiler de daha yüksek gelir elde etme fırsatına kavuşmaktadır. Ayrıca bazı kooperatifler, balı doğrudan tüketiciye ulaştırarak aracı maliyetlerini ortadan kaldırmıştır.
Balıkçılıkta Denizden Ekonomiye Katkı
Samsun, 320 kilometrelik kıyı şeridiyle Karadeniz’in en uzun sahil hattına sahip illerinden biridir. Bu avantaj, balıkçılığı hem kültürel hem ekonomik açıdan Samsun’un kimliğinin merkezine yerleştirmiştir.
Yakakent, Terme ve İlkadım limanlarında faaliyet gösteren balıkçılar, özellikle hamsi, palamut, mezgit ve istavrit avcılığı yapmaktadır. 2024 balıkçılık sezonunda 25 bin tonun üzerinde deniz ürünü avlanmıştır. Samsun Su Ürünleri Kooperatifleri Birliği’nin açıklamasına göre, bu üretim kent ekonomisine yıllık 600 milyon TL’nin üzerinde katkı sağlamıştır.
Balıkçılıkla birlikte soğuk zincir, işleme tesisleri ve ihracat bağlantıları da gelişmiştir. Özellikle Yakakent ve Bafra’daki tesisler, dondurulmuş balık ihracatıyla Avrupa pazarına açılmıştır.
Tablo: Samsun’un Fındık, Bal ve Balık Üretim Verileri (2024)
Ürün Türü Üretim Miktarı Başlıca Üretim Alanları Ekonomik Katkı (TL) İhracat Oranı
Fındık 120.000 ton Çarşamba, Terme, Alaçam 3 milyar %15
Bal 1.500 ton Vezirköprü, Havza, Asarcık 200 milyon %5
Balık 25.000 ton Yakakent, Terme, İlkadım 600 milyon %10
Üçlü Ekonominin Ortak Noktası: Sürdürülebilirlik
Fındık, bal ve balık sektörlerinin ortak yönlerinden biri, sürdürülebilir üretim anlayışıdır. Samsun’da birçok kooperatif ve üretici, doğa dostu üretim modellerine geçiş yapmıştır.
Tarım alanında organik fındık üretimi teşvik edilirken, bal üretiminde pestisit kullanılmayan alanlara öncelik verilmektedir. Balıkçılıkta ise av yasaklarına uyum, ekosistemin korunması açısından büyük önem taşır. Samsun Büyükşehir Belediyesi ve Tarım Bakanlığı, bu alanlarda denetimleri artırarak doğal dengenin korunmasına katkı sağlamaktadır.
Bu sayede hem ürün kalitesi yükselmiş hem de uluslararası pazarlarda Samsun markasının güvenilirliği artmıştır.
SSS – Samsun’un Üçlü Üretim Ekonomisi Üzerine
1. Samsun’da hangi ilçeler fındık üretiminde öne çıkıyor?
Çarşamba, Terme, Alaçam ve Bafra ilçeleri, Samsun’un en önemli fındık üretim merkezleridir. Bu bölgelerdeki iklim koşulları fındığın kalitesini artırır.
2. Samsun balının farkı nedir?
Samsun balı, bölgenin zengin flora yapısından dolayı yüksek aroma ve yoğun mineral içeriğine sahiptir. Özellikle kestane balı, Türkiye genelinde tanınan bir markadır.
3. Balıkçılık Samsun ekonomisine nasıl katkı sağlıyor?
Yakakent ve Terme’deki balıkçılar hem iç tüketime hem de ihracata yönelik üretim yapar. Balıkçılık sektörü, işleme tesisleriyle birlikte yüzlerce kişiye istihdam yaratmaktadır.
Sonuç: Üç Deniz Ürünüyle Yükselen Samsun Ekonomisi
Samsun’un fındık, bal ve balık ekonomisi; tarım, doğa ve deniz zenginliklerinin uyum içinde değerlendirilmesinin bir sonucudur. Bu üç sektör, şehrin ekonomik çeşitliliğini güçlendirirken yerel üreticilerin gelirini de artırmaktadır.
Kamu kurumları, kooperatifler ve özel sektörün iş birliğiyle Samsun, geleceğin sürdürülebilir üretim merkezlerinden biri olmaya doğru ilerlemektedir. Bu yönüyle şehir, yalnızca Karadeniz’in değil, Türkiye’nin üretim gücünü temsil eden bir model hâline gelmiştir.