SAMSUN’DA İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN ETKİLERİ
Samsun, hem Karadeniz ikliminin yumuşak etkilerine hem de küresel ısınmanın olumsuz sonuçlarına açık bir coğrafyada yer alır. Son yıllarda artan sıcaklık ortalamaları, düzensiz yağış rejimleri ve sel olayları şehirdeki ekosistemi doğrudan etkilemiştir.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün 2024 verilerine göre, Samsun’da yıllık ortalama sıcaklık son 30 yılda 1,2°C artmıştır. Bu durum özellikle tarım, orman ekosistemleri ve su kaynakları üzerinde baskı yaratmaktadır. Ayrıca Karadeniz’de yükselen deniz seviyesi, kıyı erozyonunu artırarak sahil yerleşimlerini tehdit etmektedir.
Çarşamba Ovası ve Bafra Deltası gibi verimli tarım alanları, hem kuraklık hem de taşkın riskiyle karşı karşıyadır. Özellikle 2021’de yaşanan sel felaketi, çevre yönetiminin Samsun için ne kadar kritik olduğunu bir kez daha ortaya koymuştur.
YEŞİL DÖNÜŞÜM VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KENT POLİTİKALARI
Samsun Büyükşehir Belediyesi, son yıllarda çevre ve iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında kapsamlı projeler yürütmektedir. Samsun İklim Değişikliği ve Eylem Planı (SİDEP), 2030 yılına kadar sera gazı emisyonlarını %30 oranında azaltmayı hedeflemektedir.
Bu kapsamda, şehir genelinde enerji verimliliği ve yeşil ulaşım öncelikli hale gelmiştir. Tramvay hattı, bisiklet yolları ve elektrikli otobüs projeleri, karbon salımını azaltmak için atılan önemli adımlardır.
Ayrıca, Atakum Sahilinde Güneş Enerjili Aydınlatma Sistemleri ve Yeşil Çatı Uygulamaları gibi projeler, sürdürülebilir şehircilik anlayışının örneklerindendir. Belediyenin yürüttüğü “Atıksız Samsun” projesi ise geri dönüşüm bilincini artırarak sıfır atık hedefini desteklemektedir.
2024 yılı itibarıyla Samsun’da toplanan evsel atıkların %38’i geri dönüştürülmekte, bu oranla şehir Türkiye ortalamasının üzerindedir (Kaynak: Samsun Büyükşehir Belediyesi, Çevre Koruma Dairesi).
DOĞAL EKOSİSTEMLERİN KORUNMASI VE YENİLENMESİ
Samsun, Karadeniz’in en geniş deltalarına ve zengin biyolojik çeşitliliğe sahip bölgelerinden biridir. Ancak bu ekosistemlerin korunması, iklim değişikliğiyle mücadelede belirleyici rol oynamaktadır.
Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer almakta ve 350’den fazla kuş türüne ev sahipliği yapmaktadır. Bu bölgedeki su rejimi değişiklikleri ve kuraklık tehdidi, ekolojik dengeyi tehlikeye atmaktadır. Bu nedenle deltada yürütülen Sulak Alan Yönetim Planı, su kaynaklarının korunması ve sürdürülebilir turizmin teşvik edilmesini amaçlamaktadır.
Lâdik Gölü ve Yeşilırmak Havzası da Samsun’un ekolojik zenginlikleri arasındadır. Bu bölgelerde uygulanan “Temiz Havza – Temiz Su Projesi” kapsamında, tarımda kullanılan pestisit ve gübre miktarının azaltılması hedeflenmiştir. Böylece hem toprak hem de yeraltı su kaynakları korunmaktadır.
Orman Genel Müdürlüğü’nün katkısıyla yürütülen “Nebiyan Yeşil Kuşak Rehabilitasyon Projesi” ise Samsun’un kuzey yamaçlarında ağaçlandırma çalışmalarını hızlandırmıştır. Şehir genelinde 2023-2024 döneminde 2 milyonun üzerinde fidan toprakla buluşturulmuştur.
SANAYİ, TARIM VE ÇEVRE DENGESİ
Samsun, sanayi ve tarımın birlikte geliştiği bir şehir olduğundan, çevre yönetimi bu iki alanın dengelenmesiyle doğrudan ilgilidir. Özellikle Organize Sanayi Bölgeleri (OSB), çevre dostu üretim standartlarına geçişte önemli bir rol oynamaktadır.
Samsun Merkez OSB ve Bafra Gıda OSB içerisinde kurulan Atık Su Arıtma Tesisleri, sanayi atıklarının doğaya zarar vermeden arıtılmasını sağlar. Ayrıca, işletmelerin karbon ayak izini ölçmek ve azaltmak için “Yeşil Sanayi Belgesi” uygulaması yaygınlaşmaktadır.
Tarım alanında da çevresel sürdürülebilirlik ön plana çıkmıştır. Organik tarım, damla sulama sistemleri ve karbon nötr üretim yöntemleri, Çarşamba ve Bafra ovalarında yaygınlaştırılmaktadır. Bu uygulamalar, hem verimliliği artırmakta hem de çevre dostu üretim anlayışını desteklemektedir.
Aşağıda Samsun’un çevre yönetimi projelerinin temel alanları özetlenmiştir:
| Proje Adı | Uygulama Alanı | Amaç | Sonuç |
|---|---|---|---|
| Atıksız Samsun | İl geneli | Geri dönüşüm ve sıfır atık | %38 geri dönüşüm oranı |
| İklim Eylem Planı (SİDEP) | Kent geneli | Sera gazı azaltımı | 2030 hedefi: -%30 emisyon |
| Temiz Su Havzası | Bafra & Çarşamba | Tarımsal kirliliği azaltmak | Pestisit kullanımı %25 azaldı |
| Güneş Enerjili Aydınlatma | Atakum | Yenilenebilir enerji kullanımı | 5 MW enerji tasarrufu |
| Nebiyan Yeşil Kuşak | Nebiyan Dağı | Ağaçlandırma ve erozyon önleme | 2 milyon fidan dikimi |
| Elektrikli Ulaşım | Merkez ilçeler | Karbon salımını azaltmak | 50 elektrikli otobüs devrede |
SIKÇA SORULAN SORULAR
1. Samsun’da iklim değişikliğinin en çok etkilediği alanlar hangileridir?
Kızılırmak Deltası, Bafra Ovası ve sahil bölgeleri, sel ve erozyon riskine en açık alanlardır. Ayrıca artan sıcaklıklar tarımsal verimliliği doğrudan etkilemektedir.
2. Şehirde yenilenebilir enerji projeleri var mı?
Evet. Atakum ve Tekkeköy bölgelerinde güneş enerjisi santralleri kurulmuştur. Ayrıca rüzgâr enerjisi potansiyelini değerlendirmek üzere yeni yatırımlar planlanmaktadır.
3. Samsun halkı çevre bilinci konusunda aktif mi?
Son yıllarda artan çevre festivalleri, geri dönüşüm kampanyaları ve okul projeleriyle halkın katılımı artmıştır. Özellikle gençler, doğa koruma etkinliklerinde öncüdür.